Magiczna moc nerwu błędnego

Nerw błędny to jeden z ciekawszych nerwów czaszkowych. Głównym zadaniem nerwus vagus jest zapewnienie ciału odpoczynku a także regeneracji. Dysfunkcje nerwu błędnego odpowiadają za pojawienie się objawów związanych ze zdrowiem fizycznym, jak i psychicznym. Ze względu na mnogość reakcji, jakie pojawiają się w przypadku jego nieprawidłowego funkcjonowania, pacjenci przez bardzo długi czas okres poszukuje (często bezskutecznie) przyczyn swoich dziwnych dolegliwości.

Nerw błędny odpowiada za komunikację impulsów nerwowych z narządami naszego ciała. Jak wygląda jego przebieg pokazuje nam poniższa rycina.

Jak to jest z tym nerwem?

Biegnie do mózgu poprzez kręgosłup aż do narządów wewnętrznych. Jest to bardzo pokaźna struktura złożona z około 100 tysięcy neuronów, które zapewniają komunikację pomiędzy mózgiem a różnymi strukturami naszego ciała. Pomimo że mówimy o jednym nerwie błędnym, pamiętajmy, że posiadamy dwa takie nerwy podążające po obu stronach naszego ciała.

1. gardło

2. przełyk

3. krtań

4. oskrzela

5. płuca

6. serce

7. żołądek

8. trzustka

9. wątroba

Co ważne w kontekście dysfunkcji tego nerwu, jego zwoje położone są blisko otworu żyły szyjnej, a także przed wyrostkami pierwszych dwóch kręgów szyjnych (C1-C2).

Dalej nerw błędny biegnie do mięśni krtani, większości mięśni gardła i podniebienia miękkiego, przełyku, tchawicy, oskrzeli, płuc, śródpiersia, serca i żołądka. Za pośrednictwem splotu trzewnego unerwia także trzustkę, śledzionę, wątrobę, jelito cienkie, początkowy odcinek jelita grubego, nerki i nadnercza. Jak widzicie, nerw błędny zapewnia połączenie pomiędzy wieloma strukturami naszego ciała, a jego unerwienie jest naprawdę bogate.

Gdzie ma swój początek ?

Rozpoczyna się w rdzeniu przedłużonym, następnie opuszcza czaszkę przez boczną część otworu szyjnego. Jest to część układu nerwowego, który odpowiada za automatyczne działanie wielu układów. Przewodzi zarówno bodźce czuciowe do ośrodkowego układu nerwowego, jak i bodźce ruchowe.

Jest aż tak ważny w naszym ciele?

Aż 80% włókien nerwu błędnego wysyła informacje z naszych jelit do mózgu. Te pozostałe procenty kontrolują organy i procesy, które są nam niezbędne dla utrzymania przy życiu czyli:

1. serce

2. trawienie

3. oddychanie

4. gruczoły.

Jak już wspomniałem nerw błędny łączy nasz mózg z jelitami, biegnie przez klatkę piersiową, przeponę, otaczając serce i obszary tradycyjnie uznawane za ośrodki intuicji, troski i współczucia.

Oddziałując i komunikując ze sobą aż tyle narządów, może spokojnie zasłużyć na miano siły napędowej naszego ciała. Zdecydowanie .

Nerw błędny uczestniczy w bardzo wielu procesach w naszym ciele:

1. przełykanie i trawienie - wydziela serotoninę, która daje nam uczucie sytości po posiłku

2. mówienie - poprzez pobudzenie mięśni głosowych

3. oddychanie -dzięki neurotransmiterowi, jakim jest acetylocholina, odpowiada za oddech, kierując pracą płuc. Oddychając torem brzusznym można więc stymulować nerw błędny. Nerw ten odpowiada również za pojawienie się skurczów przepony – czyli czkawki

4. odpowiada za zaangażowanie społeczne

5. bicie serca - mechanizm zwalniania tętna, kontrola przepływu krwi. Nadmierne pobudzenie nerwu błędnego spowodować może pacjenta omdlenia, zwane wazowagalnymi. Nie są groźne. Zdarza się, że vagus pobudzony tak bardzo, że doprowadza to do wyjątkowo znacznego spowolnienia czynności serca – może dochodzić nawet do tymczasowej asystolii (zatrzymania pracy serca). Omdlenie występuje w tym przypadku przez to, że obniża się ciśnienie tętnicze krwi, a za tym idzie zmniejszenie przepływu krwi przez ośrodkowy układ nerwowy.

6. reguluje poziom glukozy i żółci - wątroba i trzustka

7. kontroluje masę ciała

8. pozwala pokonać stres

9. zapobiega lękom i depresji

10. zmniejsza stany zapalne - kontroluje układ odpornościowy ponieważ dociera on aż do jelit, które w większości odpowiadają za układ odpornościowy, pobudzanie nerwu błędnego przyczynia się do poprawy odporności, działa przeciwzapalnie, pomaga również w odchudzaniu, dając uczucie sytości.

11. odpowiada za wrażenia dotykowe - zawiera receptory oksytocyny

Powyższe informacje już dają nam pewien obraz pacjenta i jego dolegliwości klinicznych z nerwu błędnego.

Funkcjonalnie nerw błędny składa się z trzech części: czuciowej, ruchowej i przywspółczulnej.

Dysfunkcja nerwu

Dysfunkcje nerwu błędnego mogą wpływać na pojawienie się na prawdę wielu objawów. Często są one tak złożone, że postawienie właściwej diagnozy jest problematyczne. Ze względu na fakt, że nerw błędny poprzez funkcję przywspółczulną uspokaja oddech i pracę serca, jego dysfunkcja może spowodować pobudzenie układu współczulnego. W rezultacie pojawia się przyśpieszenie pulsu i oddechu, a także częste reakcje wazowagalne.

Jedne z opisywanych symptomów dysfunkcji nerwu błędnego to zaburzenia w funkcjonowaniu układu pokarmowego. Każda osoba doświadcza je w nieco odmienny sposób. Bardzo często pacjent cierpi z powodu złożonych dolegliwości żołądkowo-jelitowych - nie do końca jasnych dla medycyny akademickiej.

Warto wspomnieć także o tzw. jelicie drażliwym - bardzo często się pojawiają pacjenci z tym problemem. Czy się objawia ?. Dysfunkcja ta objawia się nawracającymi bólami brzucha oraz zmianą częstotliwości i form wypróżniania, które nie są związane z żadną inną chorobą układu pokarmowego - tutaj często dochodzi do poddania się medycyny akademickiej i podania tylko farmaceutyków. Jelito drażliwe bardzo często kojarzone jest z przewlekłym stresem, który rozregulowuje funkcje nerwu błędnego. Oczywiście psychika jest tu jednym z możliwych powodów - warto porozmawiać z pacjentem na ten temat.

W literaturze możecie znaleźć także wiele informacji na temat funkcji odpornościowych nerwu błędnego.

Przyczyny dysfunkcji ?

Niestabilność górnych segmentów szyjnych. Ze względu na położenie zwoju nerwu błędnego w okolicy górnych kręgów szyjnych, dysfunkcje tego rejonu mogą wpływać na jego uszkodzenie.

Nieprawidłowa praca nerwu błędnego może być spowodowana przewlekłym stresem i urazami psychicznymi, co w konsekwencji doprowadza do pojawienia się wielu objawów psychosomatycznych. Kiedy przez dłuższy okres działamy w trybie walki, czyli dochodzi do aktywacji układu współczulnego, funkcja nerwu błędnego jest uśpiona. Dysfunkcje nerwów bardzo często występują także u pacjentów z cukrzycą. Nadmiar glukozy, a także wyrzuty insuliny, które pojawiają się w różnego rodzaju zaburzeniach gospodarki węglowodanowej, mają niekorzystny wpływ na tkankę nerwową.

Możliwości pracy z nerwem błędnym jest wiele i na wiele dolegliwości można pomóc. Nie pomijający go w codziennej diagnostyce i pracy.

Udanego weekendu

Marcin Jeruzalski

Fizjoterapeuta